Kế hoạch 10 ngày giúp Biden xử lý khủng hoảng chồng chất

Thay vì chờ quốc hội phê chuẩn các chính sách, Biden vạch sẵn những sắc lệnh hành pháp giải quyết loạt khủng hoảng trong 10 ngày đầu tại Nhà Trắng.

Theo bản ghi nhớ trình bày nội dung chính trong kế hoạch 10 ngày đầu tại nhiệm của Tổng thống đắc cử Joe Biden, do chánh văn phòng Ron Klain của ông gửi đến các nhân viên Nhà Trắng cấp cao nhiệm kỳ mới hôm 16/1, các sắc lệnh này hướng đến mục tiêu xử lý 4 cuộc khủng hoảng mà Mỹ đang đồng thời đối mặt, bao gồm Covid-19, kinh tế, khí hậu và bình đẳng sắc tộc.

Klain, chánh văn phòng của Biden từ hồi ông còn giữ chức phó tổng thống dưới thời Barack Obama, cho biết những ưu tiên hàng đầu của Biden là "giãn nợ" cho sinh viên vay tiền để trang trải học phí, cũng như đóng băng hoạt động tịch thu nhà, siết tài sản; áp lệnh bắt buộc đeo khẩu trang trong các tòa nhà và phương tiện liên bang; đảo ngược một số quyết định trong nhiệm kỳ của Tổng thống Donald Trump, như lệnh cấm đi lại với các quốc gia Hồi giáo.

Bản ghi nhớ, được gửi đi chỉ vài ngày trước lễ nhậm chức vào 20/1 của Biden, còn đề cập đến vấn đề nhập cư, tư pháp hình sự và y tế, đồng thời nhấn mạnh chính quyền mới sẽ ký thêm nhiều sắc lệnh hành pháp.

"Những hành động này chỉ là bước khởi đầu công việc của chúng tôi. Còn rất nhiều việc cần làm, nhưng đến ngày 1/2, nước Mỹ sẽ chuyển mình theo đúng hướng trong cả 4 thách thức, nhờ sự lãnh đạo của Tổng thống đắc cử Joe Biden", Klain viết.

Theo bình luận viên Michael Shear và Peter Baker của NY Times, danh sách sắc lệnh hành pháp mà Biden lên kế hoạch trong 10 ngày đầu nắm quyền "vừa có yếu tố thực chất, vừa phần nào mang ý nghĩa biểu tượng".

Một số biện pháp, như kéo dài lệnh hạn chế thu hồi tài sản, được cho là sẽ thực sự giúp đỡ hàng triệu người đang thất nghiệp và không thể chi trả hóa đơn do ảnh hưởng của Covid-19. Quốc hội Mỹ cũng đã gia hạn lệnh hoãn này đến cuối tháng 1 trong đạo luật cứu trợ Covid-19 được Trump ký thông qua gần đây.

Mặc dù vậy, đại dịch được cho là chưa thể sớm chấm dứt. Do đó, thay vì trông chờ quốc hội chấp thuận đề xuất cung cấp khoản hỗ trợ tiền thuê nhà quy mô lớn, việc kéo dài thời gian hoãn siết tài sản là bước đi quan trọng để ngăn khủng hoảng trở nên tồi tệ hơn với khoảng 40 triệu người Mỹ.

Trong khi đó, kế hoạch yêu cầu đeo khẩu trang của Biden bị coi là chủ yếu mang tính biểu tượng, bởi ông không có quyền áp đặt lệnh đeo khẩu trang bắt buộc với các bang. Bản ghi nhớ mô tả đề xuất này là một phần trong "Thử thách Khẩu trang 100 ngày" của Biden, bao gồm việc hợp tác với giới chức bang và địa phương nhằm "áp đặt các lệnh đeo khẩu trạng tại thị trấn, thành phố và bang của họ".

Vào ngày đầu tiên nắm quyền, Biden cũng cam kết đảo ngược quyết định rút Mỹ khỏi Hiệp định Paris về biến đổi khí hậu mà Trump đưa ra năm 2017. Ngoài việc tái gia nhập hiệp định, Biden hồi tháng 12 tuyên bố sẽ "tập hợp lãnh đạo các nền kinh tế lớn tham gia một hội nghị thượng đỉnh về khí hậu trong vòng 100 ngày tại nhiệm đầu tiên", đồng thời tái khẳng định kế hoạch "đưa đất nước đi trên lộ trình bền vững nhằm đạt mức phát thải bằng 0 trước khi năm 2050 kết thúc".

Tiếp đó, Biden dự kiến ký sắc lệnh giải quyết vấn đề tái mở cửa trường học và doanh nghiệp, bằng cách "tiến hành các hoạt động nhằm kiềm chế sự lây lan của Covid-19 thông qua tăng cường xét nghiệm, bảo vệ người lao động và thiết lập những tiêu chuẩn y tế cộng đồng rõ ràng".

Bản ghi nhớ còn nhấn mạnh các kế hoạch như tăng cường mua hàng Mỹ, thúc đẩy bình đẳng và hỗ trợ các cộng đồng da màu, mở rộng khả năng tiếp cận với dịch vụ y tế, khôi phục giá trị của hệ thống nhập cư và các chính sách biên giới bằng những sắc lệnh hành pháp, bản ghi nhớ và chỉ thị cho nội các.

"Tổng thống đắc cử Biden sẽ chứng minh rằng Mỹ đã trở lại và hành động để khôi phục vị thế toàn cầu của đất nước", Klain cho biết.

Mặc dù bản ghi nhớ Klain đưa ra bao trùm nhiều vấn đề, giới quan sát chỉ ra rằng nó còn một thiếu sót đáng chú ý là không đề cập riêng đến Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), cơ quan Biden từng cam kết sẽ đưa Mỹ tái gia nhập "vào ngày đầu tiên" ông vào Nhà Trắng. Hồi tháng 7/2020, Trump tuyên bố rút Mỹ khỏi WHO, cáo buộc tổ chức thiên vị Trung Quốc và xử lý Covid-19 sai lầm.

Trong giai đầu của quá trình chuyển giao quyền lực, đội ngũ của Biden từng tính đến khả năng phe Dân chủ không thể kiểm soát cả hai viện quốc hội, khiến các sắc lệnh hành pháp trở thành một trong những công cụ quyền lực chính dành cho Tổng thống đắc cử. Tuy nhiên, với việc phe Dân chủ nắm Thượng viện nhờ hai chiến thắng phút chót ở Georgia, triển vọng những chính sách của Biden được thông qua tại quốc hội giờ đây trở nên tươi sáng hơn nhiều.

Trong khi số ghế của hai đảng gần như không chênh lệch ở Thượng viện, tham vọng của Biden được cho là lớn hơn so với những chính sách ông có thể đạt được mà không cần sự ủng hộ của phe Cộng hòa, như gói kích cầu trị giá 1,9 nghìn tỷ USD, nâng mức lương tối thiểu liên bang lên 15 USD/giờ, mở rộng tín dụng thuế trẻ em, hay kế hoạch nhập cư.

Tuy nhiên, Biden được cho là sẽ không "bỏ tất cả trứng vào một giỏ", khi các ưu tiên chính sách của ông sẽ đi kèm với những sắc lệnh hành pháp nhanh chóng.

"Tổng thống đắc cử Biden sẽ hành động, không chỉ nhằm đảo ngược những thiệt hại nặng nề nhất mà chính quyền Trump gây ra, mà còn để bắt đầu đưa đất nước đi lên", Klain viết.

Ánh Ngọc (Theo Vox)